Nhà lá là loại hình nhà ở mang đậm bản sắc văn hoá của người Việt từ thời xa xưa. Mỗi vùng miền khác nhau sẽ lựa chọn các loại lá mang tính đặc trưng của người dân bản địa. Một số các loại lá để lợp nhà phổ biến như: cỏ tranh, lá dừa, lá cọ, hoặc lá lợp,…
Trong bài viết này, chúng tôi sẽ giúp bạn tìm hiểu về và so sánh các loại lá lợp nhà: cỏ tranh, lá dừa, lá cọ, lá lợp,…Mời bạn cùng theo dõi!
Khái niệm nhà lá là gì?
Nhà lá là nhà ở được xây dựng nên từ vật liệu là các loại lá theo cách thức rợp hoặc ghép lại với nhau. Nhà lá có thể được tạo nên hoàn từ từ lá cây hoặc chỉ có phần máy bằng lá. Phần khung của nhà thì có thể được làm từ gỗ, tre hoặc nứa.
Nhà lá hiện nay còn phổ biến tại miền Tây, hoặc các khu vực miền núi Bắc Bộ gợi cho chúng ta hình ảnh dung dị, quen thuộc với những người con Việt Nam bình dị, mộc mạc.
Mặc dù, nhìn nhà lá đơn sơ nhưng chúng lại thể hiện được vẻ đẹp lao động, nét tài hoa và khéo léo của người dân lao động nghèo.
Hiện nay, rất nhiều ngôi nhà hiện đại được cách tân theo phong cách nhà lá đem con người về gần hơn với cuộc sống dung dị. Bên cạnh đó, tại các khu du lịch thì người ta cũng xây dựng công trình nhà lá độc đáo đem tới trải nghiệm mới lạ cho du khách.
So sánh các loại lá lợp nhà: cỏ tranh, lá dừa, lá cọ, lá lợp,…
Cỏ tranh
Cỏ tranh là loại cỏ mọc ở các khu vực đồng bằng và miền núi trung du từ Bắc tới Nam. Đây là loại cổ phổ biến để lợp mái nhà.
Ưu điểm của cỏ tranh:
Loại cỏ này được mọc tự nhiên, không có thân gỗ mà chỉ là các lá nhỏ dài, sắc vì thế khá tiết kiệm chi phí cũng như công sức vận chuyển cho người dùng.
Chiều cao của loại cỏ lá tranh này từ 35-100m và mọc dày đặc nên chỉ cần dung máy cắt hoặc liễm là có thể gặt được rồi. Bạn chỉ cần phân khô cỏ tranh và kết lại để lợp nhà là được rồi. Loại lá này chịu được tác động của thời tiết như nắng, mưa.
Nhược điểm của cỏ tranh
Không thể nào tái sử dụng khi gặp vấn đề mà buộc phải thay thế mới.
Lá dừa
Lá dừa nước là loại lá phổ biến tại khu vực đồng bằng sông Cửu Long. Giống dừa đặc thù mọc nhiều và tự nhiên tại đất này.
Từ bao đời này, những dân miền Nam đã biết cách tận dụng triệt để lá của cây dừa nước để tạo ra căn nhà che mưa, che nắng, làm công. Cây dừa đã đi vào đời sống của người dân Nam Bộ.
Ưu điểm của lá dừa
Lá dừa nước có phần khác biệt so với lá của các loại dừa cạn bình thường vì có phần gân lá lớn và đẹp. Điểm nổi bật của lá của dừa nước mọc thẳng đứng và lá xếp thưa và phần đầu bẹ có lá kích thước ngắn hơn lá giữa.
Như cỏ tranh thì lá dừa nước có giá thành rẻ, nguyên liệu làm mái trong tự nhiên dễ tìm kiếm được và chằm lá dễ tạo thành các lớp để lợp nhà.
Quy trình chằm lá dừa thì tương đối đơn giản và được những người phụ nữ thôn quê thực hiện thuần thục. Nhìn chung quá trình lợp tấm lá dừa cũng đơn giản để thực hiện và cũng dễ thay mới những lúc cần thiết.
Nhược điểm
Những tấm lá dừa có thời gian sử dụng không quá lâu và khả năng che mưa, chắn gió lớn của loại lá này không quá tốt so với cỏ tranh.
Lá cọ
Lá cọ cũng là một trong loại lá phổ biến dùng để lợp mái tạo nên những ngôi nhà lá. Ngoài lớp nhà, thì cây cọ cũng được trồng để lấy dầu cọ trong ngành công nghiệp mỹ phẩm.
Lá cọ được dùng lợp nhà nhiều tại hầu hết những vùng quê của Bắc Bộ. Thực tế, mái nhà được bằng lá cọ sẽ có độ dày không nhiều, chắc chắn như như mái tranh.
Hình dạng của lá cọ giống như hình quạt với các lá gai dài xung quanh lá, thông thường một cây cọ có từ 20-30 lá. Kích thước của lá cọ khá lớn, sau khi được phơi khô sẽ có thể kết lại với nhau tạo thành một tấm lợp.
Ưu điểm của lá cọ
Kích thước lớn là một trong những ưu điểm nổi bật của loại lá này. Ngoài ra, lá cọ dễ tìm kiếm nguồn từ những nguyên liệu sẵn có tại các nhà vườn. Khả năng chịu lực các tác động của thời tiết như mưa nắng của loại lá này cũng tương đối tốt.
Giá thành để lợp một căn nhà bằng lá cọ rất rẻ tiết kiệm được chi phí cho người dùng.
Nhược điểm
Nhưng cũng giống như hầu hết các loại lá để lợp nhà khác thì lá cọ cũng không được sử dụng quá lâu và vẫn phải thay mới khi có dấu hiệu bị mụt nát.
Lá lợp nhân tạo
Để khắc phục những điểm yếu của hầu hết các loại lá dùng để lợp nhà và đáp ứng nhu cầu lá để lợp nhà hiện nay. Lá lợp nhân tạo đã được phát minh ra. Loại lá này có cấu tạo từ nhựa tổng hợp độ bền vượt trội và dễ dàng lợp không hề kém cạnh loại lá tự nhiên.
Lá lợp bằng nhựa cũng có màu màu sắc tươi tắn, bền màu hơn hơn các loại lá lợp tự nhiên thông thường. Tuy nhiên khối lượng của láp lợp nhân tạo cũng nặng hơn.
Loại nhựa được dùng để sản xuất ra là lợp nhân tạo là nhựa tổng hợp. Với độ bền siêu tốt, chịu được tác động của mưa nắng, vì thế loại lá này cho thời gian sử dụng rất lâu mà không bị hư hại.
Ưu điểm của lá lợp nhân tạo
Thời gian sử dụng của lá lợp nhân tạo lâu dài hơn, màu sắc tươi tắn, ít bị phai màu, dễ dàng lợp. Nhìn chung lá lợp nhân tạo khắc phục được hầu hết nhược điểm lá lợp tự nhiên như cỏ tranh, lá cọ hay lá dừa.
Nhược điểm
Điểm yếu của loại lá lợp nhân tạo là hấp thụ nhiệt rất nhiều, tạo cảm giác bí bách cho ngôi nhà và trông thời gian sử dụng lâu dài nhựa sẽ bị phân hủy.
Các hạt nhựa nhỏ trong tấm mái lợp có thể bay trong không khí, khi xâm nhập vào cơ thể gây ra những căn bệnh nguy hiểm. Giá thành để lợp lá nhựa nhân tạo đắt hơn nhiều so với lá lợp tự nhiên nên các bạn cần cân nhắc trước khi lợp.
Hướng dẫn lợp nhà bằng các loại lá tự nhiên
Để lợp nhà bằng các loại lá tự nhiên thì bạn phải chuẩn bị các nguyên, vật liệu và thực hiện theo quy trình cơ bản sau đây:
Bướᴄ 1: Chọn nguyên liệu kỹ lưỡng
Khi ᴄhọn lá cọ làm nhà cần chọn lượng những tán lá già, không bị ѕâu nhiều haу bị ráᴄh, ᴄó màu sắc хanh thẫm,…tăng tuổi thọ lâu dài cho căn nhà.
Bên cạnh đó, bạn cần phải ᴄhuẩn bị thêm ᴄột như tre, trúᴄ.., lạt để buộᴄ các tán ᴄố định, ᴄhắᴄ ᴄhắn cho khung nhà.
Bướᴄ 2: Làm khung nhà
Khung nhà cần đượᴄ dựng thật kiên ᴄố từ ᴄột tre ᴠà trúᴄ sau đó mới tới công đoạn lợp từ mái хuống ᴠà đến ᴠáᴄh хung quanh.
Bướᴄ 3: Thựᴄ hiện
Trướᴄ khi lợp nhà bạn cần phải tiến hành đo ni tấᴄ ᴄẩn thận. Chú ý đến lợp dàу mỗi tấm lá đôi phải đảm bảo ᴄáᴄh nhau 10ᴄm, lá ᴄhiếᴄ 8ᴄm. Lợp thưa 15ᴄm. Những khoảng cách này được gọi là “li lá”.
Lợp dàу là “khít mắt”. Khi đã ᴄhọn đượᴄ độ dàу, độ thưa mỗi li lá, người thợ lợp dùng taу hoặc thước để làm “ᴄâу ᴄỡ” nhằm đo khoảng ᴄáᴄh ᴄáᴄ li lá để ᴄho đều nhau.
Một vài người bên dưới kháᴄ hướng dẫn điều ᴄhỉnh độ dàу thưa thật là đẹp mắt. Khi bạn làm nhà từ lá ᴄọ thì phải đảm bảo ѕự tỉ mỉ trong ᴠiệᴄ ᴄhọn độ dàу thưa khi lợp.
Kết luận
Qua bài viết này chúng tôi hy vọng đã giúp bạn nắm được so sánh các loại lá lợp nhà: cỏ tranh, lá dừa, lá cọ, lá lợp,…và từ đó chọn được cho mình loại lá lợp phù hợp nhất.
